Những điều nhỏ nhặt tốn mười năm sửa chữa

Tại sao những người (tất nhiên là không phải tất cả) trên ba mươi tuổi lại trông luôn có vẻ vững vàng hơn trong cuộc sống so với phiên bản của chính họ những năm thanh xuân tự do và khoẻ khoắn?

Vì họ đã có lắm tiền trong tài khoản?

Hay do địa vị, mối quan hệ của họ đã cao hơn? 

Đúng, nhưng các yếu tố đó chỉ là 30% vấn đề thôi. 

Cuộc đời là một phễu lọc, từ chỗ chứa trong đầu (và trong cơ thể sinh học) rất nhiều cái nọ cái kia đến khi đầu óc tinh giản hơn, không ôm đồm, và giữ được những giá trị cốt lõi của mình, hiểu được hạn chế của số mệnh của mình và đón nhận ý nghĩa sống của mình. 

Khi tuổi còn rất trẻ chúng ta thường không nhìn được đúng cốt lõi của mọi thứ, cái nhìn có thể rất thông minh, nhưng lại tán loạn. Rất giống như có nhiều võ công trong người nhưng đánh đấm loạn xạ (trong chỉ chỉ cần rút súng ra là đủ rồi). Hơn nữa, chúng ta có cả một cuộc đời phía trước, chúng ta có quyền thử nghiệm, sai lầm, và lại thừa năng lượng, thời gian cho những mối bận tâm bay bổng. Việc này xảy ra ngay cả ở những người phải tự lập, nuôi gia đình rất sớm (Đúng, đó chính là tôi. Tôi bươn chải nuôi gia đình từ rất sớm, nhưng những bài học về sự điềm tĩnh, về sự hiểu bản thân mình, hiểu giá trị, hiểu cái mệnh của mình thì vẫn như biết bao bạn khác, phải có thời gian).

---

Và sau đây là những bài học nhỏ nhặt, đến một lúc trong đời tôi nhận ra rằng nó rất dễ sửa chữa, hoàn toàn rất dễ, nhưng chúng ta đã không bao giờ có đủ tinh tường để nhìn ra mà sửa chữa, dẫn đến tốn nhiều thời gian. 

1. Tầm nhìn hạn chế

Tuổi trẻ, tôi không có thể mơ nhỏ, hoặc mơ lớn, nhưng vấn đề là không bao giờ mơ đúng. Vì chính tôi cũng không dám tự đánh giá bản thân mình. Tôi không biết điểm mạnh của mình ở đâu, mặc dù để biết điều đó lại rất đơn giản: chỉ cần bỏ một tuần đi trò chuyện, hỏi người khác và một đến hai năm làm việc trong một dự án bất kỳ là sẽ hiểu ngay. Thế nhưng tôi không làm được điều đó, đổi lại, tôi thử nghiệm rất nhiều.

Tuổi trẻ luôn luôn muốn chứng tỏ mình, và luôn có một cái ám thị là muốn được công nhận từ một bề trên vô hình nào đó (cha mẹ, sếp, xã hội…). Nhưng vấn đề là, sự công nhận đó vừa phải thì nó có ích, còn cứ đi tìm nó mãi thì vô tình đã bỏ quên bao nhiêu thời gian làm việc khác. Lúc nào trong lòng tôi cũng tồn tại một bóng hình vô hình – có thể là sự công nhận từ cha mẹ, từ xã hội, hoặc từ những người “bề trên”. Nhưng phải đến sau này, tôi mới ngộ ra rằng, việc liên tục chạy theo sự thừa nhận ấy thực sự chỉ khiến mình rối rắm.

Và cái việc đúng nhất và duy nhất cần làm chỉ đơn giản là tạo ra một giá trị cho xã hội, một giá trị đúng là của mình, để mình có thể đứng vững trên đôi chân mình mà không còn phụ thuộc vào ánh nhìn của người khác.

Tầm nhìn hạn chế đi kèm với phức tạp hoá mọi thứ: đau khổ vì một việc trễ deadline, một án kỷ luật… Thậm chí là tầm nhìn không quá được bốn bức tường văn phòng. Nhưng hồi đấy, tôi đâu biết là sống rất dễ, tôi đâu biết là những người lớn xung quanh họ cũng như mình thôi, chẳng có gì hơn cả. Và mình đừng tự bao giờ đánh giá quá thấp mình, hoặc kỳ vọng quá cao, đừng có nhận hết các trách nhiệm và lỗi lầm về mình, cũng như đừng hứa hẹn những gì quá tầm.

Vâng, sống là một việc hoàn toàn dễ dàng, nó chỉ nằm ở một chữ: đón nhận. Đón nhận số phận của mình và đừng ảo tưởng về nó là được.

2. Không biết tiết kiệm

Có lẽ điều thiếu sót lớn nhất của tuổi trẻ là sự tiết kiệm – không chỉ là tiết kiệm tiền bạc mà còn là tiết kiệm thời gian, năng lượng và tâm huyết. Khi còn trẻ, tôi dễ dàng bị cuốn vào các ý tưởng, những kế hoạch lớn lao mà bản thân không thể nhìn thấy sự rủi ro hay thời gian cần bỏ ra. (Mà kể cả có dành dụm tiền, rồi bạn cũng nướng vào một start-up nào đó thôi. Tin tôi đi)

Trong cái sự không tiết kiệm ấy, tôi đã tiêu hao không ít tiền bạc vào các dự án khởi nghiệp, các ý tưởng mà bản thân cho là thú vị, nhưng lại thiếu đi nền tảng vững chắc. Những lần thất bại ấy dạy cho tôi rằng, tiết kiệm không phải là keo kiệt, mà là biết dành nguồn lực cho những điều thực sự có ý nghĩa và giá trị lâu dài.

3. Thức khuya, dậy muộn và mạng xã hội

Tôi đã từng thức rất khuya, cày cục nhiều công việc. Tôi nghĩ lao động như thế nào thì cũng là vinh quang cả thôi. Có điều vinh quang được bao lâu? Sau nhiều lần mệt mỏi vì thiếu ngủ, và khi nhìn thấy bạn bè xung quanh mình bắt đầu gặp vấn đề sức khỏe, tôi dần nhận ra rằng giấc ngủ thực sự là thứ không thể thiếu. Mất ngủ khiến tôi mất đi gần nửa năng suất, khiến đầu óc trì trệ và cảm xúc chao đảo. Đó không chỉ là sự lãng phí sức khỏe mà còn là lãng phí cả năng lượng mà tôi có thể dành cho những điều lớn lao hơn.

Cùng với đó, mạng xã hội cũng là một yếu tố mà tôi đã từng đắm chìm quá mức. Lướt qua từng dòng trạng thái, từng câu chuyện của mọi người, tôi cảm thấy mình như lạc vào một thế giới song song, nơi mà tôi bị cuốn theo những cảm xúc mãnh liệt nhưng lại thiếu đi sự cân bằng. Mạng xã hội đặt tôi vào một vị trí quá gần với các thông tin, khiến tôi thiếu đi khoảng cách để nhìn nhận mọi việc một cách toàn diện.

Nhưng ta cũng cần phát triển trực giác và bản năng chứ? Đâu phải mỗi lý trí

Việc sửa, rất đơn giản, là tập hạn chế mạng xã hội.

Nhà tù vô hình của Facebook

4. Cứ nghĩ rằng "trend" là tốt

Khi còn trẻ, tôi luôn nghĩ rằng việc chạy theo những xu hướng là cách nhanh nhất để đạt được thành công. Những điều đang “hot” ngoài kia lúc nào cũng khiến tôi hứng thú, cảm giác rằng nếu mình bắt kịp thì mình sẽ không bị bỏ lại phía sau. Nhưng dần dần, tôi nhận ra rằng, trend chỉ là những thứ thoáng qua, và khi nó trôi qua, tôi chẳng có gì để lại cho mình ngoài chút ảo ảnh phù phiếm.

Thực tế, điều quan trọng hơn cả không nằm ở việc tôi chạy theo cái mới, mà là việc tôi tìm ra giá trị thực sự của bản thân, điều gì khiến tôi đặc biệt và bền vững. Tuổi trẻ có thể mê mẩn trước những thứ lấp lánh tạm thời, nhưng chính sự bền bỉ mới là yếu tố khiến tôi trưởng thành.

5. Tỏa sáng quan trọng hơn sức bền

Tuổi trẻ, ai cũng muốn tỏa sáng. Tôi cũng không ngoại lệ. Tôi từng nghĩ rằng, chỉ cần mình làm giỏi, nổi bật hơn người khác là đủ. Nhưng hóa ra, làm giỏi có lẽ chỉ là khởi đầu, bởi điều thật sự khó khăn chính là giữ vững phong độ, làm sao để duy trì sự bền bỉ trên hành trình ấy.

Làm giỏi không khó, làm bền nhịp mới khó

Sức bền là thứ không ai nhìn thấy ngay, nhưng lại là yếu tố quyết định liệu tôi có thể đứng vững trước mọi thử thách và chông gai.

Lúc ấy, tôi chỉ muốn lao nhanh về phía trước, nhưng đôi khi chính cái chậm rãi và kiên trì mới tạo ra sự khác biệt. Điều đáng quý là dám đi chậm mà chắc, để khi đối diện với khó khăn, tôi không dễ dàng gục ngã.

Kết luận

Tuy nhiên, chúng ta cần phải kết luận hoàn toàn ngược lại: chính những ngộ nhận khi ta còn rất trẻ lại là điều cần thiết và thú vị trong tuổi trẻ, đóng vai trò làm những bài học lớn sau này. Nên chúng ta chỉ cần cố gắng cải thiện những điều nhỏ nhặt, để vẫn tốn thời gian, nhưng tốn ít thôi, đến khi ba mươi tuổi chúng ta sẽ vững vàng hơn trong cuộc sống